Sevgili okurlarım, her birinizin güzel anılarla dolu huzurlu bir tatil geçişirmiş olmasını dilerim. Sizlerden gelen sorular daima bizleri mutlu etmektedir, son yazılarımda tatil ile ilgili olası sıkıntılara değinip ipuçlarından bahsetmem üzerine bazı okurlarımız “tatilde alınan kiloları verme” konusunu ele almamı istemişler. İlginiz için teşekkür ederek konuya giriyorum.
Kilo verme diyetisyenlerle halledilen bir konu olmakla birlikte bildiğiniz gibi bazen yeme davranışı ruh sağlığı alanını ilgilendirebiliyor. Yeme bozuklukları adı verilen bir grup bozukluk nedeniyle psikiyatrik-psikolojik yardımlara ihtiyaç duyulabiliyor fakat bugünkü yazımız bu şekilde patolojilerle ilgili değil, bir fizyolojik/psikolojik sıkıntı olmaksızın, sağlıklı bir birey diyetisyene gittiği halde kilo vermeye motive olamama ve/veya sürdürememe ile ilgilidir. Bu nedenle bu tür yaklaşımlara “Psikoterapi ile kilo kontrol davranışı kazandırma” denmektedir.
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) uyguladığımı için bendeniz konuyu bu açıdan ele alacağım. Bildiğiniz gibi BDT’de kişilere sorunla ilgili farkındalık kazanma, daha işlevsel anlamlar yükleme, algı ve karar verme mekanizmaları gibi bazı bilişsel konularda yeniden yapılandırma ve önceden öğrenme prensipleriyle şekillenmiş işlevsiz davranışları değiştirme çalışmaları yapılmaktadır. Dolayısıyla kilo kontrol davranışı kazandırmada da bu çerçevede kilo kontrolünde neyin yanlış gittiği ve nasıl düzeltileceği üzerinde durulur. Yapılandırılmış bir programdır ve adım adım kilo kontrolünü engelleyen algı ve bilişlerle baş etme yöntemleri öğrenilir.
Bu adımların bazılarına göz atalım.
Öncelikle “neden kilo vermek istiyoruz” sorusuyla başlanır, bunun cevabının detaylandırılması önemlidir, çünkü genel başlıklara indirgendiğinde onu yıkmak ve karardan vazgeçmek kolay olur. Sonrasında kişinin açık yüreklilikle diyete başlaması/uymasını engelleyen faktörleri belirlemesi gerekir. Burada da olabildiğince iyi düşünmek ve detaylandırmak gerekir. Örneğin, “Bir ay sonra arkadaşımın doğum günü var o gün diyeti bozacağım o yüzden başlamayayım” diyor olabiliriz, onun ardından da yılbaşı yaklaşıyor bahanesi gelir, sonra şeker bayramı… bu bahaneler bitmez bunları net olarak kendimize itiraf etmeli hatta yazarak farkındalık yaratmalıyız. Başlama bahaneleri dışında uymanızı engelleyen koşulları da yazmanız önemlidir. “Evde ailemle yaşıyorum onlar yerken yiyorum”, “İş yerinde yağlı yemekler çıkıyor”, “kilo vermek istediğimi bilmelerini istemiyorum” ya da “diyet yaparsam arkadaşlarım beni buluşmalara çağırmayacak” gibi sebepler gözümüzün önüne serilsin ki düşüncelerimizi organize edip çözüm bulmaya çalışalım. Evet sorunun varlığını kabul etmeden çözüme gidemeyiz)).
Bunlar dışında yine önemli adımlardan biri de diyete devam etmeyi sağlamadır. Örneğin bir şey yemeniz için ısrar eden yakınlara nazikçe karşı koyma teknikleri, özel günlerde yapılacaklar, kontrolü kaybetmeye yakın hissederseniz arayacağınız bir yakınınızı belirleme gibi konular önceden düşünülüp listelenmeli ki gerek duyulduğunda çaresiz hissedip duygusal kararlara varmayalım.
Uygulamadaki adımlar arasında “iyi gelen şeyleri not etmek” de bulunmaktadır. Diyet sırasında iştah açıcı yiyeceklerin olduğu bir ortamda ne yaptınız da kontrolü kaybetmediniz, gece gelen acıkma ataklarını nasıl aştınız, ısrar eden bir akrabanıza ne söylediğinizde işe yaradı ve size destek verdi… gibi kendi tecrübelerinizi not ediniz, bu kısım hem süreç sırasında hem de kilo kontrolü sağlandıktan sonra ileride tekrar yaşanacak gibi olursa hemen kullanacağınız şeyleri göstermeye hizmet edecektir.
BDT ile kilo kontrol davranışı size beslenme programı sunmaz, sağlığınıza uygun listeyi diyetisyeninizle belirlemeniz gerekir. BDT size diyete uyum, motivasyonu koruma, yeme davranışına verilen anlam, kendinizi engellediğiniz konular farkındalık kazandırma, başetme stratejileri belirleme gibi konularda yardımcı olarak kalıcı kilo kontrolünü hedefler. Programla ilgili sorularınız, aşamalarla ilgili detaylı bilgi ve kullanılan formlar için iletişim adresimden ulaşabilirsiniz.
Programla ilgili kaynak “Beck, J. S. (2012). The Beck Diet Solution: Train your brain to think like a thin person. Hachette UK.”
Sağlıklı günler dilerim.
Uz. Klinik Psikolog,
Dr. Diler ÖZYURT